Blog

Málþing um heilbrigðiseftirlit á Íslandi var haldið í Norræna húsinu í gær þann 21. október. FHU stóð að málþinginu í samstarfi við Félag íslenskra náttúrufræðinga og Unga umhverfissinna. Málþingið tókst vel til, en þar komu fram fjórir fyrirlesarar með áhugaverð erindi og voru líflegar umræður í kjölfar þeirra.&nbsp;&nbsp;FHU þakkar öllum þeim sem komu að málþinginu, bæði Félagi íslenskra náttúrufræðinga og Ungum umhverfissinnum fyrir gott samstarf,&nbsp; fyrirlesurum fyrir góð erindi, fundarstjóra og öllum sem mættu á málþingið í Norræna húsinu.&nbsp;<a data-mce-href="https://vimeo.com/event/5455472" href="https://vimeo.com/event/5455472" target="_blank" rel="noopener">Upptaka af málþinginu má nálgast hér</a>

Málþing um heilbrigðiseftirlit á Íslandi - upptaka

Kolbrún Georgsdóttir, heilbrigðisfulltrúi í Reykjavík, hefur sent Jóhanni Páli Jóhannssyni, umhverfis-, orku- og loftlagsráðherra, opið bréf þar sem hún lýsir yfir áhyggjum af fyrirhuguðum kerfisbreytingum á heilbrigðiseftirliti sveitarfélaga.Í bréfinu gagnrýnir hún skort á faglegu samráði og varar við að færsla verkefna til ríkisins geti grafið undan lýðheilsu og þjónustu við íbúa. Hún leggur áherslu á mikilvægi staðbundins eftirlits og kallar eftir faglegri úttekt áður en breytingar verða gerðar.Lesa má bréf Kolbrúnar <a data-mce-href="https://www.visir.is/g/20252791625d/opid-bref-til-johanns-pals-johannssonar-umhverfis-orku-og-loftlagsradherra" href="https://www.visir.is/g/20252791625d/opid-bref-til-johanns-pals-johannssonar-umhverfis-orku-og-loftlagsradherra" target="_blank" rel="noopener">hér</a>.&nbsp;

Opið bréf til ráðherra

Málþing um heilbrigðiseftirlit á Íslandi verður haldið í Norræna húsinu þann 21. október 2025 kl. 16:30–17:30. Viðburðurinn ber yfirskriftina „Heilnæmt umhverfi í þágu almennings“ og er skipulagður af Félagi heilbrigðis- og umhverfisfulltrúa í samstarfi við FÍN.Á dagskrá eru áhugaverð erindi sem varpa ljósi á sögu, þróun og mikilvægi heilbrigðiseftirlits á Íslandi:<ul><li style="">Stefán Pálsson, sagnfræðingur: „Deig má ekki hnoða með fótunum“ – glefsur úr upphafssögu heilbrigðiseftirlits</li><li style="">Pétur Halldórsson, heilbrigðisfulltrúi: Hvað er heilnæmt umhverfi?</li><li style="">Snorri Hallgrímsson, varaforseti Ungra umhverfissinna: Rétturinn til að anda ómenguðu lofti</li><li style="">Kjartan Ólafsson, stjórnarmaður í heilbrigðisnefnd Suðurlands: Ríkisvæðing heilbrigðiseftirlits og hvers vegna?</li></ul>Kolbrún Halldórsdóttir, formaður BHM, stýrir fundinum. Húsið opnar kl. 16:00 og verður boðið upp á léttar veitingar og spjall til kl. 18:00.Viðburðinum verður streymt. <a data-mce-href="Facebook.com/events/3305411512930224." href="Facebook.com/events/3305411512930224." target="_blank" rel="noopener">Nánari upplýsingar má sjá á viðburðasíðu á Facebook</a>.&nbsp;<figure id="figure-jfs59rh4o7mgun95ct" class=""><img id="jfs59rh4o7mgun95ct" src="https://cdn.durable.co/blocks/4Oi3fcIMyTQ7Mhtj9XPKvpIavBjXoAb9SZXNq1lvyALr1jaTbIc3oNNOLTRwNcBK.jpg" alt="" title="" class="object-cover bg-gray-100 rounded-lg md:rounded-xl lg:rounded-2xl" style="aspect-ratio: 16/9; object-position: undefined undefined;" data-corners="default" data-aspect="16:9" data-caption="" data-positionx="undefined" data-positiony="undefined" data-fullwidth="false" data-mce-src="https://cdn.durable.co/blocks/4Oi3fcIMyTQ7Mhtj9XPKvpIavBjXoAb9SZXNq1lvyALr1jaTbIc3oNNOLTRwNcBK.jpg" data-mce-style="aspect-ratio: 16/9; object-position: undefined undefined;"></figure>

Málþing um heilnæmt umhverfi í þágu almennings

<figure id="figure-a4i0jltu5mgkppt1z"><img id="a4i0jltu5mgkppt1z" src="https://cdn.durable.co/covers/aM91MULO2AzyCOL8usI1IpHE2DFG8VP6HcjEKC4Z246a12l7awBCWMy56QeasCjK.jpg" alt="" title="" class="object-cover bg-gray-100 rounded-sm md:rounded-md lg:rounded-lg" style="aspect-ratio: 16/9; object-position: undefined undefined;" data-corners="small" data-aspect="16:9" data-caption="" data-positionx="undefined" data-positiony="undefined" data-fullwidth="false" data-mce-src="https://cdn.durable.co/covers/aM91MULO2AzyCOL8usI1IpHE2DFG8VP6HcjEKC4Z246a12l7awBCWMy56QeasCjK.jpg" data-mce-style="aspect-ratio: 16/9; object-position: undefined undefined;"></figure>Vegna áforma stjórnvalda um að leggja niður Heilbrigðiseftirlit sveitarfélaga þá birtist grein um málið eftir heilbrigðisfulltrúa sem birt er undir Skoðun á Vísi í dag:&nbsp;<ul><li><a data-mce-href="https://www.visir.is/g/20252786990d/flaekjustig-i-skjoli-einfoldunar#0" href="https://www.visir.is/g/20252786990d/flaekjustig-i-skjoli-einfoldunar#0" target="_blank" rel="noopener">Flækjustig í skjóli einföldunar eftir Kolbrúnu&nbsp;Georgsdóttir</a></li></ul>Önnur grein um málefni þessu tengdu og komið er inn á í greininni hennar Kolbrúnar birtist einnig undir Skoðun á vísi í júní á þessu ári:&nbsp;<ul><li><a data-mce-href="https://www.visir.is/g/20252740434d/ein-foldun-stjorn-syslu-sem-snerist-upp-i-and-hverfu-sina" href="https://www.visir.is/g/20252740434d/ein-foldun-stjorn-syslu-sem-snerist-upp-i-and-hverfu-sina" target="_blank" data-mce-selected="inline-boundary">Einföldun stjórnsýslu sem snerist upp í andhverfu sína eftir Pétur Halldórsson</a></li></ul>FHU hvetur alla til að kynna sér málið og lesa vel skrifað efni um þetta mikilvæga málefni.&nbsp;

Um áform stjórnvalda - skoðanir heilbrigðisfulltrúa

Close up the  pouring purified fresh drink water from the bottle on table in living room

Félag heilbrigðis- og umhverfisfulltrúa (FHU) varar við áformum Umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra um að <a data-mce-href="https://island.is/samradsgatt/mal/4045" href="https://island.is/samradsgatt/mal/4045" target="_blank" rel="noopener">leggja niður heilbrigðiseftirlit á Íslandi</a>. Það hefur félagið gert með <a data-mce-href="https://samradapi.island.is/api/Documents/b6e6cacc-0f8f-f011-9bcf-005056bcce7e" href="https://samradapi.island.is/api/Documents/b6e6cacc-0f8f-f011-9bcf-005056bcce7e" target="_blank" rel="noopener">umsögn </a>um mál nr. S-160/2025 inn á samráðsgátt.Félagið telur óábyrgt af stjórnvöldum að fara í svo umfangsmiklar breytingar án greiningar á mögulegum áhrifum og án samráðs við fagaðila í stéttinni. FHU undirstrikar mikilvægi þess að vandað sé til verka en miklir hagsmunir eru í húfi, sérstaklega fyrir almenning.Markmið heilbrigðiseftirlits er að búa almenningi heilnæm lífsskilyrði og vernda þau gildi sem felast í heilnæmu og ómenguðu umhverfi, meðal annars með því að efla öryggi matvæla og þjónustustarfsemi og fyrirbyggja mengun í umhverfinu. Þessum verkefnum, sem snúa að því að tryggja almannaheill, er þó stefnt í hættu, og má sem dæmi nefna vatnsvernd sem heilbrigðiseftirlit sveitarfélaga hafa haft með höndum allt frá árinu 1968. Þá er óvíst hvaða áhrif breytingin hefði á starfsemi sem myndi fá eftirlit tveggja stofnanna í stað einnar, t.d. leikskólar, veitingastaðir og útihátíðir. Ekki er heldur búið að fjalla um afdrif umfangsmeiri umhverfismála sem hafa verið unnin í nánu samstarfi milli heilbrigðiseftirlits og annarra stofnanna sveitarfélaganna, eins og t.d. meðhöndlun skólps.Óvissa ríkir um hvernig tvær aðskildar stofnanir muni samræma forvarnir gegn sjúkdómum og hættulegum efnum sem geta borist annars vegar með matvælum og hins vegar með öðrum hætti eins og t.d. í tengslum við almenningssalerni, fráveitu og efnanotkun.Hvert eiga íbúar að leita þegar upp koma vandamál vegna hávaða, ónæðis, mengunar eða matarsýkinga? Almenningur hefur hingað til getað leitað til einnar stofnunar í sínu héraði, þ.e. heilbrigðiseftirlitsins, en með fyrirhuguðum breytingum yrði í sumum tilfellum óljóst hvort eða til hvaða stofnunar fólk ætti að leita til.FHU telur að þessum og fleiri grundvallarspurningum sé ósvarað í núverandi áformum og hefur félagið því óskað eftir fundi með ráðherra til að ræða sjónarmið sín í von um að útfæra megi farsæla lausn sem samþættir hagsmuni almennings, sjónarmið rekstraraðila og skuldbindingar stjórnvalda.<a data-mce-href="https://samradapi.island.is/api/Documents/b6e6cacc-0f8f-f011-9bcf-005056bcce7e" href="https://samradapi.island.is/api/Documents/b6e6cacc-0f8f-f011-9bcf-005056bcce7e" target="_blank" data-mce-selected="inline-boundary">Umsögn Félags heilbrigðis- og umhverfisfulltrúa um mál nr. S-160/2025.</a>

Hagsmunir almennings eru í húfi

Í tilefni fundar ráðuneyta í gær undir yfirskini einföldunar á regluverki vill Félag heilbrigðis- og umhverfisfulltrúa (FHU) koma á framfæri að raungerist tillagan hafi það hvorki einföldun eftirlits né fækkun eftirlitsaðila í för með sér. Aðilar sem í dag fá eftirlit heilbrigðiseftirlits sem staðsett er í þeirra heimabyggð munu framvegis lúta eftirliti tveggja ríkisstofnana. &nbsp;Félag heilbrigðis- og umhverfisfulltrúa leggst gegn tillögunni og vill ítreka mikilvægi þess að áform um kerfisbreytingar af þessu tagi séu vel ígrunduð og nauðsyn þess að haft sé samráð við sérfræðinga í heilbrigðiseftirliti.“Tillögurnar sem kynntar voru í gær sýna mikið skilningsleysi á málaflokknum og þeim fjölbreyttu verkefnum sem heilbrigðiseftirlit sinnir”, segir Pétur Halldórsson, heilbrigðisfulltrúi og gjaldkeri félagsins. “Sveitarfélögin hafa haldið úti heilbrigðiseftirliti síðastliðin 124 ár. Lögbundið hlutverk heilbrigðiseftirlits, að standa vörð um heilnæmi umhverfis fyrir íbúa sína, virðist ekki vera haft að leiðarljósi í núverandi tillögum. Kynnt einföldun virðist einblína fyrst og fremst á leyfisskylda starfsemi en ekki heilbrigðiseftirlit almennt.&nbsp;Líklegt er að eftirlit frá tveimur stofnunum myndi auka kostnað hjá rekstaraðilum, skilvirkni eftirlits myndi minnka og hætt við að hagsmunir almennings muni gleymast en heilbrigðiseftirlit sveitarfélaga hefur gegnum tíðina verið öflugur málsvari hins almenna borgara.“FHU hvetur ráðuneytin til að setja hagsmuni almennings í forgang, endurskoða áformin og hefja raunverulegt samtal við fagfólk í heilbrigðiseftirliti áður en frekari skref eru tekin og íhuga það að stíga nokkur skref til baka, bæta gallaða löggjöf, draga úr gullhúðun og flækjustigi sem hefur skapast vegna vanhugsaðra breytinga sem gerðar hafa verið án nægilegrar fagþekkingar.&nbsp;FHU styður þó þá tillögu varðandi skráningakerfi heilbrigðiseftirlits sem gæti styrkt samræmingu milli svæða. FHU lýsir sig reiðubúin til að taka þátt í samtali um hvernig best væri að því staðið. Til upplýsinga:&nbsp;<a data-mce-href="https://fhu.is/blog/hvad-er-heilbrigdiseftirlit" href="https://fhu.is/blog/hvad-er-heilbrigdiseftirlit" target="_blank" rel="noopener" data-mce-selected="inline-boundary">Hvað er heilbrigðiseftirlit?﻿</a><a data-mce-href="https://fhu.is/blog/framt---heiln-ms-umhverfis----slandi" href="https://fhu.is/blog/framt---heiln-ms-umhverfis----slandi" target="_blank" rel="noopener">Framtíð heilnæms umhverfis á Íslandi</a><a data-mce-href="https://drive.google.com/file/d/1X_XLaQ9TsqEWffqYJDl2Wq0SgKRY0AH0/view?usp=sharing" href="https://drive.google.com/file/d/1X_XLaQ9TsqEWffqYJDl2Wq0SgKRY0AH0/view?usp=sharing" target="_blank" rel="noopener">Fréttatilkynning frá SHÍ varðandi ákvörðun um breyta skipan heilbrigðiseftirlits á Íslandi</a>

Greinar og fréttir

Málþing um heilbrigðiseftirlit á Íslandi - upptaka

Opið bréf til ráðherra

Málþing um heilnæmt umhverfi í þágu almennings

Um áform stjórnvalda - skoðanir heilbrigðisfulltrúa

Hagsmunir almennings eru í húfi

Tvöföldun eftirlits í skjóli einföldunar – FHU varar við ...